دمنوش نیوشا ☕️ سایت دمنوش نیوشا – دمنوش لاغری نیوشا |
نویسنده: مدیریت نوشیدنی های سلامت 
طبع مزاج شناسی
شناسایی مزاج و پرداختن به آن در طول زندگی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین شیوه‌ها برای حفظ سلامت، تندرستی و نشاط عمومی بدن است. شناسایی ویژگی‌ها و خصوصیات بدنی و پرداختن به آنها نقش بزرگی در عملکرد صحیح و مناسب اندام‌ها و اعضای درونی بدن دارد. مصرف مواد‌غذایی مناسب و همسو با مزاج و طبع افراد کمک می‌کند تا ما در زندگی کمتر با اختلال‌ها، بیماری‌ها و تنش‌های جسمی و روحی روبه‌رو شویم.
مزاج شناسی در ۱۰ مرحله
برای شناسایی مزاج لازم است تا ۱۰ خصوصیت و ویژگی در بدن افراد مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. برای این منظور بررسی میزان گوشت و چربی بدن، بررسی ویژگی محل لمس شده در بدن از قبیل نرمی و سفتی، رنگ پوست، ویژگی‌های مو، شکل و خصوصیات اعضا، چگونگی خواب و بیداری، کیفیت و خصوصیات فضولات بدن، فعل و انفعالات حرکتی همگی از جمله مواردی است که برای تشخیص مزاج و طبع جبلی افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه تک تک اندام و اعضای بدن نیز علاوه بر مزاج جبلی که حاکم بر بدن است مزاجی جداگانه دارند و گاهی ممکن است با غلبه یکی از اخلاط بدن در یکی از اندام‌ها روبه‌رو شوند و این مسئله اختلال‌هایی در عملکرد آنها پدید آورد.
گرمی یا سردی؟
یکی از شیوه‌های پی بردن به گرمی یا سردی در مزاج شناسی که یکی از مراحل تشخیص نهایی نوع مزاج محسوب میشود، لمس کردن بدن است. با لمس بدن توسط فردی که مزاج معتدل داشته باشد می‌توان به نتایج جالبی رسید.
۱- اگر هنگام لمس کردن بدن فردی، گرمی احساس کنیم. این فرد دارای یکی از ویژگی‌های افراد گرم مزاج است.
۲- اگر با لمس بدن فردی، سردی احساس کنیم. او دارای یکی از ویژگی‌های افراد سرد مزاج است.
تاثیر خواب و بیداری بر مزاج
بررسی میزان خواب افراد در کنار کیفیت و کمیت آن یکی دیگر از فاکتورهایی است که درمانگران طب سنتی برای بررسی و شناسایی نوع مزاج افراد از آن بهره‌مند می‌شوند
۳- افرادی که زیاد می‌خوابند، یعنی ساعت خواب آنها از ۸ ساعت بیشتر است دارای سردی و رطوبت مزاج هستند.
۴- افرادی که کمتر از ۸ ساعت می‌خوابند و میزان بیداری آنها در طول روز زیاد است دارای گرمی و خشکی مزاج هستند
نرمی یا خشکی؟
با بررسی نرمی و سفتی بدن در کنار سردی و گرمی آن می‌توان ویژگی‌ها و خصوصیات بیشتری را برای تشخیص نوع مزاج هر فرد کشف کرد و با کنار هم قرار دادن این جزئیات به یک نتیجه نهایی رسید.
۵- فردی که هنگام لمس بدنش علاوه بر گرما، نرمی نیز احساس شد او علاوه بر گرمی مزاج دارای رطوبت نیز هست. پس او یکی از علائم مزاج گرم و مرطوب را دارد.
۶- فردی که با لمس کردن بدنش در کنار گرما، خشکی نیز احساس شد او علاوه بر گرمی مزاج دارای خشکی نیز هست. پس او یکی از علائم مزاج گرم و خشک را دارد.
۷- اگر پس از لمس بدن فردی علاوه بر سردی، نرمی نیز احساس کردید او علاوه بر سردی مزاج دارای تری نیز هست. پس او یکی از علائم مزاج سرد و مرطوب را دارد.
۸- و در نهایت اگر پس از لمس بدن فردی علاوه بر سردی با سختی و سفتی روبه‌رو شدید او علاوه بر مزاج سرد، خشکی مزاج نیز دارد. پس او یکی از ویژگی‌های مزاج سرد و خشک را دارد.
رنگ پوست و نوع مزاج
با مشاهده رنگ پوست نیز می‌توان یکی دیگر از علائم تشخیص مزاج را مورد بررسی قرار داد. درمانگران طب سنتی برای شناسایی نوع مزاج علاوه بر رنگ پوست به رنگ چشمها و سطح زبان نیز برای شناسایی نوع مزاج افراد توجه می‌کنند. با وجود این برای شناسایی اولیه نوع مزاج، بررسی وضعیت و رنگ پوست یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها برای تشخیص نوع مزاج است.
۹- اگر فردی پوست سفید رنگ داشته باشد؛ این رنگ یکی از علائم کم خونی و سردی مزاج است.
۱۰- درصورتی که رنگ پوست فردی قرمز یا مایل به قرمز باشد؛ این مسئله نشان‌دهنده پرخونی او و گرمی مزاج اوست.
۱۱- درصورتی که پوست فردی زرد رنگ یا مایل به زرد بود؛ این مسئله نشان از غلبه صفرا در بدن او و همینطور از نشانه‌های گرمی و خشکی مزاج است.
۱۲- اگر رنگ فردی تیره، کدر و به‌اصطلاح بادنجانی رنگ بود، این مسئله نشانه غلبه سودا بر مزاج او و یکی از نشانه‌های خشکی و سردی مزاج اوست.
۱۳- اگر رنگ پوست فردی از سفیدی مایل به رنگ گچی بود یا گچی رنگ بود، این مسئله نشان‌دهنده غلبه بلغم در مزاج او و یکی از علائم بروز مزاج سرد و مرطوب در اوست.
افراد از نظر نوع مزاج به چهار دسته تقسیم می شوند:
۱- افراد صفراوی مزاج
۲- افراد سوداوی مزاج
۳- افراد بلغمی مزاج
۴- افراد دموی مزاج
صفراوی
صفرا ترشحات کبد است که رنگ آن زرد که جزء آتش بوده گرم و خشک است و گرما زیاد تولید می کند.ph~8.5 است
بیماری صفرا: کسانی که صفرا زیاد تولید می کنند – سر درد – شقیقه نبض میزند -زردی سفیدی چشم – سیاهی رفتن چشم – سرگیجه – طعم دهانشان تلخ شده ترش کردن گلو وقتی صفرا داخل معده بیاید -تشنگی- سوزش جگر زیر دنده راست آنها خیلی گرم است و حداقل دو درجه تب دارند و لبهای آنها دچارخشکی بوده پوست سرشان ترک خورده و می سوزد و بعنوان شوره و حتی ریشه مژه و دور پلک سوخته و پوسته پوسته می شود – پوست زبر – رنگ ادرار زرد تیره -ابرو میریزد – علاقه زیاد به آب یخ و یخ – تند خو بهانه گیر -موها تکه تکه میریزد. – دیدن خواب هولناک افتادن از بلندی جنگ و ستیز
علت: غذاهای چرب و شیرین صفرا را زیاد می کند.
غذای مضر برای صفرا مزاج ها: پرخوری – بعد از غذای مختصر دوباره غذا خوردن – آش رشته – ماکارونی سیر (مطلقا نخورید مزاج کبد گرم و تر است و سیر تبدیل به آتش شده و بیمار حالش بد می شود)-شیرینی
درمان: انار و شاتوت بهترین دارو است – زرشک – تمشک – زردآلو – هلو – خیار کاهو – هویج – روغن زیتون – کنجد – سیب – گلابی – سوپ جو – کدو خورشتی – خوراک قارچ – کدو حلوایی – اسفناج – گشنیز – نخود فرنگی – عدس – ماش – جو دو سر – لیمو امانی
علایم طبع صفرا (افراد صفراوی مزاج):
بدن باریک , گرمی زیاد از حد , سر کوچک , شانه جمع شده و کوچک , باسن نسبتا بزرگ (البته نسبت به کمر باریکی که دارند)
بازوان باریک , اندام میانی نسبتا درشت , پوست خشک , بینی بزرگ (به دلیل حرارت زیاد قلب و کبد آنان)
کم مو , پوست متمایل به زرد , رگ های بر آشفته , به شیرینیجات و چربی تمایل وجود ندارد
تمایل زیاد به ترشی جات و آب , رفتارهای تند , عصبانیت , تحرک زیاد , گیرایی زیاد و حافظه کم , در تمام فصول احساس گرما می کنند
سرما دوست , زرد شدن زبان و پوست و سفیدی چشم , جوش و اکنه های پوستی زیاد , بروز حساسیت های پوستی اگزماتیک
خارش و گرمی دست و پا , موی غیر صاف , طاسی و ریزش مو در جلوی سر و سنین جوانی
زبری و خشکی زبان , تلخ شدن دهان , بروز آفت دهان , استرس و اضطراب , احساس خشکی در بینی
افزایش حرکات تنفسی , تشنگی مفرط , بی اشتهایی , خواب کم , پرکاری تیروئید , سردرد های مکرر (غیر از سینوطیت و میگرن )
فرورفتگی زیر چشمها , بیرون زدگی حدقه چشم , سوزش سر دل , ریفلاکس گوارشی , حالت تهوع و استفراغ , امکان یبوست مزاج , در این غلبه بروز سنگ کیسه صفرا شایع تر است
زرد شدن رنگ ادرار , واریس و مشکلات عروقی مانند واریکوسل و بواسیر , داغی کف پاها , تخیل رویاهای زرد رنگ , دیدن خواب های خشن و جنگ و دعوا , روحیات مردانه , تند شدن نبض , درد پهلو
احساس گزگز شدن بدن , احساس گر گرفتگی , دیر مریض شدن , خشکی و لاغری اندام ها
بیش فعالی , جدی , پشتکار زیاد , کم حوصله , پرخاشگری , خشمگین , فوری از کوره در رفتن , لجباز
علاقه به کشیدن سیگار , بدحالی در سالهای جوانی و تابستان , پهن بودن قفسه سینه , دراز بودن قد , میل جنسی متعادل و توان معمولی در نزدیکی کردن
سوزش جگر , ناراحتی معده , درد شقیقه , سرگیجه , خشکی و ترک خوردن پوست , جوشش فم المعده , شوره سر , بروز لکه های سفید و قهوه ای در صورت و بدن
علاقه به خوردن یخ و آب یخ , تندخویی و بهانه گیری , حس بویایی و چشایی قوی و درکل مانند آتش فرد مبتلا به غلبه صفرا بی قرار و خروشان و گرم خشک می شود که برای اعتدال آن باید سرد و تر شود.
سوداوی:
سودا سرد و خشک از جنس خاک و رسوب خون است و PH=6 است و در طحال تولید می شود و طحال را فعال می کند. PH خون باید بالای ۷ باشد و اگر به ۷ برسد به حالت اغماء و غش می رود) اگر سودا زیاد شود طعم دهان شور می شود – بوی عفونت دهان و کابوس می بیند و دچار افسردگی و خستگی – خود خوری – فکر زیاد بدون آنکه بداند – لاغری – بی نشاطی – یبوست شدید هفته ای یک بار- مدفوع قیری و سیاه – سوزش هنگام دفع ادرار – ادرار تیره خاکستری می شود – حالت تهوع- حس تاریکی چشم و شب کوری – تیرگی رنگ پوست و صورت – سوزش معده- خارش زیاد بدن وترک خوردن پوست – قلنج معده
علت: غذا های مانده و بیات و شور و نمک سود سودا را زیاد می کند
غذای مضر برای سوداوی مزاج ها: عدس – نوشابه با غذا – ماهی دودی – غذای مانده و بیات – نمک سود – خیار شور – گوشت پیر (رنگ قرمز تیره) – پنیر نباید بخورند
درمان: خوردن غذای گرم و تر – ملین – سوپ جو (با پاچه گوسفند – کمی زنجبیل زعفران) بعد از سلامتی عسل و قدومه شیرازی مرتب استفاده کنید – توت با آب گرم طهارت کند- -انجیر – خرما – کشمش – هل – دارچین – زیره زعفران
علایم طبع سودا :
موهای فرفری و ریز و خشک , کم تر تاس می شوند , سر متوسط و نسبتا کوچک , بینی کوچک
ناخن های خشک , خساست , جدی , چشم های متوسط , لب های باریک
تیرگی دور چشم , خورده خور و درونگرا , تمایل به شوری جات , اندام تحتانی سرد
شکاک , وسواسی , اهمیت افراطی به ظاهر خود , حس بویایی و شنوایی قوی , رگ نازک و باریک
باریک اندام و خشکیده , بدن عضلانی نیست , سینه لاغر , پوست خشک و تیره , شکم کوچک
منظم و دقیق , غیر منعطف , پوست سرد و خشک , دمل های چرکی , خال های سیاه و لکهای تیره
اگزما و خشکی پوست , سرعت زیاد نمو مو , سفیدی زود رس موها , بدن پشمالو
زبان بدون علامت و گاهی تیره , دهان شور یا بی مزه (صبح ناشتا) , سیری زود رس , حساس به خوردن مواد خشک , گرفتاری به یبوست بویژه از نوع کولیت یا IBS
سوزش دهانه معده , رنگ ادرار عادی و گاهی تیره , اسپاسم های عضلانی , درد سیاتیک , بی خوابی , رویای سیاهی و دیدن پرتگاه در خواب , دیدن کابوس
افسرده و گوشه گیر , احساس گزگز شدن بدن , هراس , دودلی , ترسو , مردم گریز
یبس و سرد , مغرور , کینه ای , علاقه به کشیدن سیگار , کم حوصله و کم ظرفیت , میل جنسی زیاد ولی توان جنسی کم
حرص خوردن , لاغری و پژمردگی جسم و روح , بی نشاط و یبوست شدید , سوزش هنگام دفع ادرار , مدفوع تیره و قیر مانند , شب کوری , فکر زیاد , بیماری کولیت و شب کوری.
بلغمی:
بدن علیه خودش انقلاب می کند و رماتیسم مفصلی می آورد .مثل کشک و آب یا سفیده تخم مرغ است ومربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی یا است.از جنس آب وسرد و تر است و کسانی که سردی زیاد بخورند (ماست ترشی)بلغم فعال می شود. وزیر چشم پف کرده – مزه دهانشان ترش می شود – پوست شل و ول و سفید و آبکی می شود – پوست مقطعی سفید می شود (برص) و موها زود سفید می شود و مو – لک قهوه ای در سفیدی چشم و سردی دست وپا و پا درد و زانو درد – لرزش دست و پا (پارکینسون) دیر هضم شدن غذا – درد معده – تنگی نفس موقع خوردن غذا – قلنج می کنند و دوست دارند ماساژ بدهند و درد کمر و بین شانه ها و گرفتگی ماهیچه پشت گردن – کسل و خواب آلود – جاری شدن آب از دهان در خواب – دچار تپش قلب وقتی از خواب بیدار می شود – رقیق بودن آب بینی – ترشح بینی – سرفه زیاد – فراموشی – دفع ادرار زیاد همراه با فشار ضعف مثانه .
علت: غذاهای لبنیات و ترشی و سرکه بلغم را زیاد می کند.
غذای مضر برای بلغمی مزاج ها: لبنیات – ترشی – لیته – شور – سیب زمینی – عدس – قارچ – گوشت گاو و گوساله – گوشت سفید(برای رماتیسمی ها بد بوده و درد را زیاد می کند)- چای – قهوه – نسکافه – میوه ترش و کال – نارنگی – کیوی – گرمک(سرد است) – خیار پوست کنده – لیمو شیرین – سوپ جو با زنجبیل
درمان: گوشت (شتر – گوسفند – کبوتر – سار – گنجشک) – ادویه جات (هل – دارچین – زنجبیل – زیره – زعفران – زنیا – سرنجان – خولنجان – سیر- موسیر – خردل) – سبزیجات(کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه) – کلم – مارچوبه – هویج – کدوحلوایی – لیمو ترش – گندم – نخود – گردو هندی – قدومه شیرازی
علایم طبع بلغم :
رنگ روشن پوست , سفیدی و نرمی پوست بدن , سردی و رطوبت پوست
سفیدی رنگ رخسار , عرق سرد , سردی دست و پاها , لک و پیس , خالهای سفید و گوشتی
زود سفید شدن ریش و مو , چشم های سفید و آبی , پف زیر چشم ها
رقیق شدن آب بینی , بروز سینوزیت و میگرن , زبان باردار و مرطوب و سفید
لکنت زبان , بزاق زیاد و چسبنده , عدم تشنگی , ترشی طعم دهان , ترش کردن
آروغ ترش , ضعف هاضمه , نفخ معده , ریفلاکس گوارشی , کندی حرکات , نبض ضعیف و نازک و کند و مبهم
سفیدی ادرار , تکرر ادرار , مثانه عصبی , شب ادراری در دوران کودکی , سنگ کلیه , ورم پروستات
خواب زیاد و کم بازده , رویای آب ,برف ,رودخانه و سرمای سخت , تخیل اشیای سفید
درد های استخوانی , دندان ها و ناخنهای نرم و شکننده دارند , بیشتر از دیگران آرتروز استخوان دچار می شوند , زانوها و استخوانهایشان سروصدا می کند
ناسازگار با غذاهای سرد مثل ماست و ترشی , بد حال در زمستان , از کولر فرار می کنند , به بخاری و پوشیدن لباس های گرم علاقه ی زیادی دارند
زود به زود مریض می شوند , فراموشکار , کندی حواس و منگی , سست اراده , تنبل , محافظه کار , شوخ و خوش مشرب , میل جنسی ضعیف و ناتوانی
جاری شدن آب در هنگام خواب , ریزش موی زود هنگام , قولنج و درد کمر و گرده , لقوه (پارکینسون) , نقرس و تنگی نفس
تپش قلب , سرفه ی زیاد , ضعف مثانه , لکه های قهوه ای در سفیدی چشم , ضعف بینایی , چاق هستند , سر کوچک , چشم درشت دارند
بینی کوچک , پراکندگی عروق کم تا پنهان , موی نازک و لخت با رنگ روشن , حالت پف کرده دارند , خستگی زود رس , سرما گریز , مسئولیت پذیر , تمایل به شیرینیجات و …
دموی:
از جنس هوا و گرم وتر است وبرای رساندن غذا واکسیژن به سلولها است.و اگر زیاد شود مزه دهان شیرین می شود- سر سنگین شده – – چرت زدن کم حواس -کش آمدن آب دهان – زبان قرمز می شود مثل آنکه رب انار یا زرشک خورده باشد و بدن دچار خارش و دمل و جوش ریز بیشتر در گردن بین کتف شده از لثه خون می آید و مضطرب میشود.
علت :پرخوری وخوردن بیش از حد خون را زیاد می کند
غذای مضر برای دموی مزاج ها: پر خوری – بادنجان – غذای نشاسته ای – آب یخ -شیرینی – غذای ممنوعه
درمان: ناشتا (خاک شیر – بالهنگ – تخم ریحان – تخم مل – قدومه شیرازی – بالنگو – اسفرزه) یکی از اینها را در آب بریزید حجمش زیاد می شود و بخورید حرکات دودی روده را زیاد کرده و روده براحتی کار می کند – استفاده از ترشی طبیعی فصل (شاتوت – زرشک – لیمو ترش – آب نارنج – مرکبات) – سوپ جو – نان جو – سالاد با روغن زیتون و آب لیمو قبل از غذا – جوانه ها – سبزی – میوه
علایم طبع دم (خون):
سرخی رنگ رخسار و زبان , پوستی گرم و مرطوب دارند , وجود دمل و جوش در بدن
سرعت رشد مو زیاد , سیاهی غلیظ و ماندگار مو , وضعیت نرمال گوارشی (نه یبوست و نه اسهال)
تمایل به خوردن گوشت و شیرینی , شیرینی طعم دهان (هنگام صبح ناشتا)
ترشحات عادی بینی , وجود جوش و تاول در دهان , خفقان , سنگینی سر و بدن , سنگینی گوشه خارجی چشم ها , سنگینی گیجگاهها
فشار بالای خون , کسالت نسبی , احساس خستگی , خواب زیاد , سنگینی خواب صبح گاهی , مشاهده مکرر رویای رنگ سرخ در خواب , کندی فکر
وزوز گوش , نبض ستبر , سرخی ادرار , ناسازگار با محیط های گرم , اندام درشت
حرکات سریع و چالاک , پر انرژی , خوش مشرب , شوخ , آلرژی بهاره , دست و دل باز , بی خیال
قوای بالای جنسی و جسمی , سر بزرگ , شانه های درشت و پر , بازوهای ستبر
درشتی استخوان سینه , لب و دهان وبینی بزرگ (به علت قلب و کبد گرم) , چشم های درشت
رگ های برافروخته , عاشق پیشه , تفکرات فیلسوفانه , تنوع طلبی , آکنه در شانه , ریزش مو در وسط سر
استعداد زیاد سکته قلبی و فشار خون , باهوش , ترشی جات را دوست دارند
عرق گرم , کندی حواس , لزج بودن آب دهان , قرمز شدن زبان , خون آمدن از لثه , پرخوری , وجود جوش های ریز در پیشانی و گرده و …
اخلاط اربعه:
به اعتقاد قدما ،چهار عنصر اصلی هستند که مدار وجود کائنات و عالم ماده و جهان جسمانی را تشکیل می دهند که این عناصر اربعه یا چهارگانه عبارت است از : آتش ، باد یا هوا ، آب و خاک ؛ از ترکیب عناصر اربعه یعنی آتش، هوا، آب و خاک حالت خاصی در انسان به وجود می آید که خصوصیات همه آن عناصر را دارد ولی گاه به خاطر وراثت و شرایط اقلیمی مانند آب و هوا، دما و نوع تغذیه بعضی از این عناصر موجود در بدن آدمی بر دیگری غلبه می نماید .
در بدن انسان چهار نوع خلط وجود دارد که آنها را اصطلاحاً “اخلاط اربعه” می نامند. اخلاط اربعه عبارت اند از: صفرا ، خون ، بلغم و سودا . در حالت طبیعی، اخلاط اربعه در بدن هر شخص سالمی باید به حالت تعادل باشد تا ادامه زندگی و حیات او مقدور باشد ، در غیر این صورت، هر کدام از آن ها که غلبه نماید، خطرناک است و نیز مشخص کننده نوع مزاج غالب در فرد است؛به عنوان مثال، اگر در فردی صفرا غلبه نماید وی را صفراوی مزاج، و اگر خون غلبه کند، او را دموی مزاج، و اگر بلغم غلبه یابد، بلغمی مزاج می نامند؛ هم چنان که اگر در شخصی سودا غلبه نماید، او را سوداوی مزاج می گویند.
لذا طبع و مزاج انسانها با توجه به نوع آب و هوای محل زندگی و نوع رژیم غذائی موجود(عادات غذائی)به چهار دسته تقسیم میشود : ۱- دموی مزاج یا طبع بهاره (یعنی گرم و تر) ۲- سوداوی مزاج یا طبع پاییزه(یعنی سر و خشک) ۳- بلغمی مزاج یا طبع زمستانه(یعنی سرد و تر) ۴- صفراوی مزاج یا طبع تابستانه (یعنی گرم و خشک).
عناصر اربعه(آتش، هوا، آب و خاک)نیز همان مزاج یا طبع چهارگانه را دارا هستند که بدین خاطر مجازاً به مزاجهای اربعه نیز اطلاق می گردد یعنی طبع دم(خون) یا هوا ، طبع بلغم یا آب ، طبع سودا یا خاک ، طبع صفرا یا آتش …
هر نوع از مواد غذایی (اعم از گیاهان و میوه ها و غذاها و گوشت حیوانات و غیره) نیز یک طبع خاص دارد و اثر خاصی بر روی اخلاط اربعه می گذارد و آن را به حالت تعادل یا عدم تعادل در خواهد آورد ؛ به عنوان مثال، استفاده از مواد غذایی چرب و شیرین به طور مداوم ، صفرا را افزایش می دهد، همچنان که پرخوری و عدم رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی موجب غلبه ی خون می شود. استفاده از ترشی جات سرکه و لبنیات به مقدار زیاد موجب طغیان و ازدیاد بلغم ، و خوردن غذاهای نمک سود و مانده و نیز خوردن بادمجان به مقدار زیاد و یا گوشت حیوانات پیر سبب ازدیاد سودا می گردد و قابل ذکر است که هر یک از اخلاط چهارگانه که در شخص غلبه نماید جهت برگرداندن آن به حالت اعتدال می بایست غذا و میوه های طبع مخالف استفاده نماید مثلاً اگر صفراء غلبه نماید چون مزاج صفراء گرم و خشک می باشد شخص باید خوراکی های طبع سرد و تر (بلغمی ها) مصرف کند .
پس می بینیم که همه موجودات عالم اعم از زمین و زمان(فصول و ایام)،گیاهان ،حیوانات و حتی بدن انسانها ، طبع دارند و با بدن انسان رابطه ای تنگاتنگ و هماهنگ دارند و اگر ما طبع خویش را بشناسیم می توانیم با طبیعت هماهنگ شده و می دانیم که چه بخوریم ، چه بپوشیم و چه بگوییم تا بتوانیم به سمت تعالی پیش رفته و به آن هدف متعالی ترسیم شده برای این عالم ماده دست یابیم ، لذا پایه و اساس تمامی علوم طبیعی اعم از زیست شناسی و طب اسلامی و نیز حتی علوم الهی و خداشناسی ؛ شناخت خود ، شناخت بدن و نیز شناخت طبع و مزاج انسانی است .
