نام تجاری گیاه:
Vanilla
نام علمی گیاه:
Vanilla planifolia
تاریخچه:
گیاه وانیل بومی جنوب و مرکز قاره ی آمریکا و منطقه ی کارائیب است. نخستین بار وانیل توسط توتوناکهای (گروهی از سرخپوستان کشور مکزیک) سواحل شرق مکزیک مورد استفاده قرار گرفت. آزتکها (تمدنی سرخ پوستی در مکزیک)، پس از غلبه بر توتوناکها در قرن ۱۵ میلادی با گیاه وانیل آشنا شدند. آزتکها ترکیب وانیل و شکلات را به صورت نوشیدنی مصرف میکردند. پس از شکست آزتکها توسط اسپانیاییها، وانیل و کاکائو توسط فردی به نام ارنان کورتز (Hernán Cortés) به غرب اروپا وارد شد. قبل از ورود کریستف کلمب به آمریکا بومیان آن منطقه از وانیل به عنوان دارو و عطر در درمان بیماریها و در مراسم مذهبی استفاده میکردند.
خواص
۱- مراقبت و ترمیم پوست
مطالعات نشان میدهد که خواص ضد باکتریایی وانیل، عفونتهای پوست را از بین میبرد. روند بهبود و درمان بیماریهای پوستی را سرعت میبخشد و از آثار به جا مانده ی جوش، زخم و آکنه روی پوست میکاهد. تحقیقات دیگری نشان میدهد که آنتی اکسیدان های چای وانیل، آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد را کاسته و روند پیدایش علائم پیری در پوست را کند میکند. نیاسین، تیامین، ریبوفلاوین و پانتوتنیکاسیدِ وانیل، به حفظ سلامت پوست کمک میکنند. وانیلین یک پلی فنول با خواص آنتی اکسیدانی قوی است که از پوست در برابر رادیکالهای آزاد و تنشهای محیطی محافظت میکند. این ترکیب با تولید کلاژن جدید، پوست را ترمیم میکند و مانعِ بروز خطوط ریز و چین و چروک روی پوست میشود.
۲- تقویت کنندۀ میل جنسی
مطالعات نشان می دهد که اسانس وانیل، ترشح هورمونهای تستوسترون و استروژن را تحریک کرده و در نتیجه مشکلات ناشی از ناتوانی و از دست دادن میل جنسی را کاهش میدهد. براساس نتیجه ی تحقیقاتی که نشریه ی فارماکولوژی در سال ۲۰۱۳ منتشر کرد، مصرف روزانه mg/kg ۲۰۰ عصاره ی وانیل، میل جنسی در موشهای نر را تقویت کرده و به افزایش میل جنسی در آنها کمک میکند.
۳- ضد افسردگی
تحقیقات نشان میدهد که وانیلین هیدروکسی بنزالدهید وانیل خاصیت ضد افسردگی دارد و سبب بهبود افسردگی و خلق و خو میشود. نتایج یک مطالعه ی آزمایشگاهی بر روی موشها نشان میدهد که مصرف عصاره ی وانیل با دوز mg/kg ۱۰۰ خاصیت ضد افسردگی دارد و به کاهش و درمان بیماری افسردگی کمک میکند. این نتایج نشان میدهد که مصرف این مقدار وانیل با مصرف داروی ضد افسردگیِ فلوکستین برابر است. براساس تحقیق دیگری که در سال ۲۰۰۵ در نشریه ی حواس شیمیایی منتشر شد، اسانس وانیل از استرس میکاهد. براساس این گزارش، استنشاق رایحه ی وانیل ذهن را آرام کرده و با کاهش اضطراب، به آرامش فرد کمک میکند.
۴- بهبود عملکرد مغز
تحقیقات نشان میدهد، ترکیب وانیلین گیاه وانیل، سبب کاهش التهاب و بهبود عملکرد مغز میشود. التهاب باعث انتشار سیتوکین های التهابی شده و در نتیجه، عملکرد مغز و قدرت شناخت را میکاهد. به همین دلیل، افراد در موقعیتهای اضطرابی و با داشتن استرس قادر به انجام کارها به طور کامل و صحیح نیستند. التهاب ناشی از استرس باعث ترشح سیتوکینهایی مانند TNF-alpha میشود که از عملکرد مغز میکاهند.
مواد مؤثر
دانههای وانیل حاوی ۲-۱ درصد وانیلین (۴ هیدروکسی ۳ متوکسی بنزالدهید) است. بخش عمده ی عطر و طعم وانیل به دلیل وجود ترکیب وانیلین، در آن است. اسید وانیلیک، پی هیدروکسی بنزوئیک آلدهید، تانن، پلی فنول، اسیدهای آمینه ی آزاد و رزین سایر ترکیبات این گیاه هستند.
دانستنی ها
- وانیل پس از زعفران دومین ادویه ی گرانقیمتِ جهان است.
- اولین بار در سال ۱۷۸۰ میلادی توماس جفرسون در پاریس از وانیل برای طعمدار کردن بستنی استفاده کرد. در حال حاضر نسخهی اصلی طرز تهیه ی این بستنی در کتابخانه ی کنگره ی آمریکا نگهداری میشود.
- نخستین بار در سال ۱۸۱۹ یک کارآفرین فرانسوی، گیاه وانیل را در جزایر موریس، ماداگاسکار، ریونیون و کومور پرورش داد.
- تا اواسط قرن نوزدهم میلادی، مکزیک تنها تولیدکننده ی وانیل در جهان بود.
- هم اکنون، ماداگاسکار بزرگترین تولیدکننده ی وانیل در جهان است و محصول تولیدی این کشور، به نام وانیل بوربون ماداگاسکار شناخته میشود. پس از ماداگاسکار، اندونزی و مکزیک به ترتیب در رتبه های دوم و سوم تولید وانیل قرار دارند. مکزیک و تاهیتی فقط، ۱۰ درصد از بازار تجارت وانیل را در اختیار دارند.
حد مجاز مصرف
- در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده ی دوز مصرفی وانیل وجود ندارد. به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی لزوماً ایمن نیستند. قبل از مصرف هر محصول به برچسب بسته بندی آن توجه و در صورت داشتن بیماری و یا عارضه ای خاص، قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- دوز مصرفی برای درمان بیماری سیکل سل، روزانه ۱ گرم به مدت ۴۰ روز است.
بهترین زمان مصرف
بهترین زمان مصرف ِچای وانیل ۲ ساعت قبل یا بعد از غذا است.
عوارض جانبی
خانمهای باردار و شیرده قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
تداخل های دارویی احتمالی
تاکنون درباره ی تداخل دارویی با وانیل، اطلاعات خاصی به دست نیامده است.
کاربرد در طب قدیم
مزاج وانیل گرم و خشک است و درطب سنتی وانیل را مادهای نشاط آور میدانند که با تاثیر روی سیستم عصبی و مغز انسان موجب کاهش ترس و رفع افسردگی میشود. از وانیل به طور سنتی در درمان درد و زخم معده، سؤهاضمه، کاهش وزن، کاهش اضطراب، تنظیم قاعدگی، درمان سینوس و سرفه، تحریک ترشح هورمونهای مردانه و زنانه، کاهش التهاب ناشی از تشنج و تب استفاده می شود.
در گذشته وانیل تازه را برای مراقبت از پوست در برابر نور خورشید به کارمی بردند. پوسته ی وانیل دارای دانههای ریز معطری است که در شیرینی پزی و ساخت لوازم آرایشی کاربرد دارد.
محصولات مرتبط با وانیل
-
چای وانیل نیوشا