نام تجاری گیاه:
Cumin
نام علمی گیاه:
.Cuminum cyminum L
تاریخچه:
زیره از زمان کهن شناخته شده بود. منشأ این گیاه ایران و نواحی مدیترانه ای است. مردم یونان و رومِ قدیم زیره را می شناختند و استفاده از آن در مراکش هم رایج بود. در قرون وسطی، زیره محبوبیت خود در اروپا را از دست داد. فقط در اسپانیا هنوز محبوب بود و توسط مهاجران این کشور به آمریکایی ها شناسانده شد. بعدها این گیاه، دوباره محبوبیت خود در بخش هایی از اروپا را به دست آورد. امروزه، زیره بیشتر در ایران، ازبکستان، تاجیکستان، مراکش، مصر، هندوستان، سوریه، مکزیک و شیلی کشت می شود.
خواص
۱- آنتی اکسیدان
فعالیت آنتی اکسیدانی محصولات زیره( روغن ها و عصاره های آبی) در آزمایشهای گوناگون نشان داده شده است. این ویژگی تا حد زیادی به الکل های مونوترپن، لینالول، کارواکرول، آنتول و استراگول، فلاونوئیدها و ترکیبات پلی فنلی دیگر نسبت داده می شود که سبب از بین رفتن رادیکال های آزاد می شوند. خاصیت ضد رادیکالی زیره ی سبز سازوکار اصلی صفات دارویی این گیاه است.
۲- ضد میکروب
تحقیقات فراوانی، فعالیت ضدمیکروبی بالقوه ای را برای زیره ی سبز(روغن یا عصاره ی آبی) نشان داده اند. این فعالیت ها در برابر محدوده ای از سویه های باکتریایی مفید و همچنین بیماری زای گرم-مثبت و گرم-منفی ارزیابی شده اند. در پژوهشی، عصاره ی الکلی و روغن بذر زیره ی سبز از رشد باکتری کلبسیلا نومونیه و ایزوله های آن جلوگیری کرد و باعث بهبود مورفولوژی سلول شد. محققان، این ویژگی را به کومین آلدهید، کاروون، لیمونن و لینالول زیره نسبت می دهند.
۳- کاهش وزن
مصرف گیاه زیره، می تواند با حفظ یکپارچگی سلول های بتا در جزایر لانگرهانس لوزالمعده اثر مفیدی بر کاهش وزن و شرایط متابولیک بدن داشته باشد. طبق نظر محققان، وجود پرنیل فلاونوئیدها در این گیاه سبب کاهش وزن می شود، هرچند سازوکار دقیق این کاهش وزن هنوز مشخص نیست. شاید فاکتورهای رشد شبه انسولینی (IGFs) و پروتئین های اتصالی آنها هم، در این سازوکار دخیل باشند.
در تحقیقی که نتایج آن در ژورنال Complementary Therapies in Clinical Practice چاپ شد به دو گروه از زنانی که اضافه وزن داشتند، رژیم لاغری داده شد با این تفاوت که گروه دوم در رژیم خود، زیره هم دریافت کردند. نتایج به دست آمده نشان داد که پس از ۳ ماه، کاهش وزن، کاهش درصد چربی بدن و کاهش شاخص توده بدنی و سایز دور کمر در گروه دوم، بیشتر از گروه اول بود. پژوهشگران، دلیل این اثرات را افزایش دمای بدن بر اثر مصرف زیره می دانند که باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن می شود. زیره ضمن سوزاندن چربی شکمی، فرایند هضم را تسهیل می کند. همچنین با بهبود سیستم دفع و جلوگیری از تجمع مواد هضم نشده در بدن، از چاقی جلوگیری می کند.
۴- بهبود عملکرد دستگاه گوارش
ترکیب آلی آروماتیک زیره به نام کومین آلدهید، با فعال سازی غدد بزاقی، هضم اولیه ی غذا را تسهیل می کند. تیمول موجود در زیره، همین کار را با غدد ترشح کننده ی اسیدها، صفرا و آنزیم های مسئول هضم کامل غذا در معده و روده انجام می دهد. براساس مشاهدات پژوهشگران، مصرف عصاره ی زیره باعث افزایش فعالیت آنزیم های آمیلاز، پروتئاز و فیتاز می شود که در هضم قند، پروتئین و چربی دخیلند. ادویه هایی مثل زیره سبب افزایش اسیدهای صفراوی می شوند که این اسیدها، در فرآیند هضم نقش مهمی دارند. زیره به دلیل داشتن روغن های ضروری، منیزیم و سدیم، روند هضم را بهبود می بخشد و مصرف آن با آب داغ سبب تسکین درد معده می شود.
۵- ضدسرطان
زیره باعث افزایش ترشح آنزیم های ضدسرطانی از غدد می شود. آنتی اکسیدان هایی مثل اوژنول و لیمونن در زیره دارای صفات ضد توموری قوی هستند. در تحقیقی که نتایج آن در Journal of Medicinal Food منتشر شد، مکمل های غذایی زیره ی سبز باعث جلوگیری از وقوع سرطان کولون یا روده ی بزرگ ( القا شده با یک کارسیوژن مخصوص روده با نام ۱و۲-دی متیل هیدرازین DMH ) در موش ها شدند. در حیواناتی که زیره دریافت کردند، هیچ تومور سرطانی دیده نشد. در این آزمایش، زیره اثر محافظتی بر روده داشت و از میزان فعالیت بتا-گلوکورونیداز و موسیناز کاست. بتا گلوکورونیداز آنزیمی است که سبب هیدرولیز پیوندهای گلوکورونید و آزاد شدن سموم می شود و نقش موسیناز، افزایش هیدرولیز موسین های محافظتی در روده است.
۶-تنظیم قند خون
در یک تست تحمل گلوکز، که روی خرگوش ها انجام و نتایج آن در ژورنال Journal of Ethnopharmacology منتشر شد، زیره ی سبز به میزان زیادی سطح زیر منحنی تحمل گلوکز را افزایش داد. عصاره ی متانولی دانه های زیره ی سبز میزان گلوکز خون، کراتینین و اوره ی خون را کاهش داد و میزان گلیکوژن و انسولین سرم خون در موش های دیابتی را بهبود بخشید. ترکیب فعال روغن زیره، کومین آلدهید است که بازدارنده ی فعالیت آنزیم های آلدوز ردوکتاز و آلفا-گلوکوزیداز و بنابراین کاهنده ی اثرات سوء دیابت است.
۷- تقویت استخوان ها
اثر زیره در کاهش پوکی استخوان به حضور استروژن های گیاهی آن مربوط است. در حیواناتی که عصاره ی متانولی زیره را دریافت می کنند کاهش چشمگیری در دفع کلیسم در ادرار و افزایش کلسیم و قدرت مکانیکی استخوان ها دیده می شود. در پژوهش های انجام شده، حیواناتی که زیره مصرف کردند تراکم استخوان بیشتری داشتند.
۸- تنظیم کلسترول خون
زیره باعث کاهش میزان چربی در بدن می شود. در تحقیقی که نتایج آن در ژورنال Complementary Therapies in Clinical Practice چاپ شد، مصرف زیره باعث کاهش تری گلیسیریدها و کلسترول LDL شد. محققان معتقدند اثر زیره بر کاهش کلسترول را می توان به ساپونین های آن(مواد گلیکوزیدی) نسبت داد که از جذب کلسترول جلوگیری می کنند و دفع آن را افزایش می دهند. زیره همچنین حاوی مقادیر زیادی فیتواسترول است که با کاهش جذب کلسترول، اثر مثبت بر تعدیل چربی ها دارند.
۹- کاهش استرس
در تحقیقی در ژورنال International Journal of Advances in Pharmaceutical Research، مشاهده شد که استفاده از عصاره ی آبی زیره، سبب کاهش استرس در موش ها شد. محققان این پژوهش معتقدند این کاهش استرس می تواند به دلیل وجود فلاونوئید ها(کامپفرول) در زیره باشد هرچند یادآور می شوند که این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
مواد مؤثر
دانستنی ها
- از این گیاه در انجیل نام برده شده است.
- زیره در میز غذای یونانی ها، نقشی همانند نمک و فلفل بر سر سفره های امروز ما داشت.
حد مجاز مصرف
حدود ۱ گرم در هر بار مصرف.
بهترین زمان مصرف
۱ الی ۲ ساعت پیش یا پس از غذا.
عوارض جانبی
- بارداری و شیردهی: هنوز اطلاعات موثقی درباره ی ایمنی مصرف زیره ی سبز برای بانوان باردار و شیرده وجود ندارد. بهتر است این بانوان، پیش از مصرف زیره با پزشک خود مشورت کنند.
- اختلالات خون ریزی: زیره از سرعت لخته شدن خون می کاهد و ممکن است بر شدت اختلالات خونریزی بیافزاید.
- دیابت: زیره می تواند سطح قند خون برخی افراد را کاهش دهد. افراد مبتلا به دیابت، باید قبل از مصرف آن، بر سطح قند خون خود، نظارت داشته باشند.
- جراحی: به سبب تاثیر زیره بر کاهش قند خون، برخی متخصصان درباره ی تداخل مصرف آن با روند کنترل قند خون حین و پس از عمل جراحی ابراز نگرانی می کنند. حداقل ۲ هفته قبل از جراحی مصرف زیره را متوقف کنید.
تداخل های دارویی احتمالی
مصرف زیره با داروهای دیابت تداخل دارد. این گیاه، ممکن است قندخون را کاهش دهد و مصرف آن به همراه این داروها می تواند باعث افت شدید قندخون شود. برخی از این داروها عبارتند از انسولین، کلرپروپامید، تولبوتامید و پیوگلیتازون.
کاربرد در طب قدیم
محصولات مرتبط با زیره سبز
-
دمنوش مثلثی حس خوب زندگی نیوشا